Tranh chấp đất đai là gì? Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai

Giải quyết tranh chấp đất đai là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm giải quyết những bất đồng, mâu thuẫn giữa các bên để tìm ra giải pháp phù hợp theo quy định của pháp luật, từ đó làm rõ quyền và nghĩa vụ của mình. Bài viết dưới đây sẽ nêu rõ vấn đề Tranh chấp đất đai là gì? Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai như thế nào?

Tìm hiểu về tranh chấp đất đai

Với sự phát triển của nền kinh tế, quan hệ đất đai ngày càng trở nên phức tạp, quan hệ đất đai không còn là mối quan hệ dân sự của tài sản thuộc sở hữu của đại diện nhà nước đơn thuần, mà là một loạt các màu sắc, tư liệu mới, có liên quan chặt chẽ đến các yếu tố thương mại. Tranh chấp đất đai là gì? Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai như thế nào?

Tranh chấp đất đai là gì?

Theo sách giáo khoa của Trường Đại học Luật Hà Nội, tranh chấp đất đai là sự bất đồng, mâu thuẫn, mâu thuẫn giữa các đối tượng phát sinh khi tham gia vào quan hệ pháp luật. Đất đai… Không có quyền sở hữu đất đai. Một quan điểm khác cho rằng: Quyền sử dụng đất là sự khác biệt, mâu thuẫn giữa chủ thể (người sử dụng đất) khi xác định ai có quyền sử dụng một thửa đất… Có thể bao gồm tranh chấp ranh giới địa lý giữa các đơn vị hành chính.

Từ quan điểm của quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai cũ, luật đất đai đề cập đến các tranh chấp phát sinh từ quan hệ đất đai, bao gồm tranh chấp quyền sử dụng đất, tranh chấp sử dụng đất, tranh chấp tài sản gắn liền với đất, tranh chấp ranh giới hành chính, v.v. Quan điểm này đã được nhiều cơ quan có thẩm quyền chấp nhận trong việc giải quyết các khu định cư.

Hiến pháp năm 2013 công nhận đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước quản lý thay mặt, thống nhất quản lý

Theo quy định tại Điều 24 Luật Đất đai năm 2013, “tranh chấp đất đai là tranh chấp phát sinh giữa hai bên trở lên về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất”. Tranh chấp đất đai là hình thức tranh chấp phổ biến và phức tạp nhất hiện nay, vì vậy để giải quyết tranh chấp đất đai, cần phải xác định các loại tranh chấp đất đai phổ biến. Quyền sử dụng đất là tranh chấp về quyền sử dụng đất chứ không phải là tranh chấp tài sản gắn liền với đất.

Điều 24, khoản 3 Điều 24 Luật Đất đai năm 2013 còn có nhiều quy định khác liên quan đến nội dung khái niệm CLC như Điều 14, Điều 22 quy định một trong những nội dung do Nhà nước quản lý đất đai là “Giải quyết tranh chấp đất đai; giải quyết khiếu nại, tố cáo trong quản lý, sử dụng đất đai”; Điều 203 quy định thẩm quyền giải quyết tranh chấp (có thể thuộc Tòa án nhân dân hoặc Ủy ban nhân dân…).

>>>> Xem thêm: Khởi kiện tranh chấp đất đai quyền sử dụng đất 2021 >>>>

Đặc điểm của tranh chấp đất đai

Tranh chấp đất đai có các đặc điểm sau đây

• Đối tượng đấu thầu tranh chấp đất đai là quyền quản lý, quyền sử dụng và lợi ích phát sinh từ việc sử dụng tài sản đặc biệt không thuộc sở hữu của các bên tranh chấp;
• Chỉ tiêu tranh chấp đất đai chỉ là chỉ tiêu sử dụng đất quản lý đất đai (giao đất, chuyển nhượng đất, được Nhà nước công nhận).
• Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến thửa đất đó không thuộc sở hữu của đất đó;
• Nếu không có tranh chấp liên quan đến lô đất giữa các thực thể này, đó là một tranh chấp khác. Ví dụ, trường hợp người sử dụng đất và cơ quan có thẩm quyền có tranh chấp về việc giao đất, chuyển nhượng đất, xác định quyền sử dụng đất, thu hồi đất thì thuộc trường hợp tranh chấp khiếu nại hành chính.
• Nội dung của CSC rất đa dạng và phức tạp. Đất đai đã trở thành một mặt hàng đặc biệt có giá trị kinh tế và giá trị

Các đặc điểm với xu hướng tranh chấp đất kinh tế

• Nó biến động với sự thay đổi của nền kinh tế thị trường, do đó, việc quản lý và sử dụng đất không chỉ là sự phát triển của giá trị sử dụng đất, mà còn là giá trị lợi nhuận của đất. Khi nội dung quản lý, sử dụng đất đai phong phú và phức tạp, những mâu thuẫn, bất đồng xung quanh vấn đề này cũng trở nên gay gắt và nghiêm trọng hơn.
• Tranh chấp đất đai luôn gắn liền với quá trình sử dụng đất của chủ thể, không chỉ liên quan đến lợi ích trực tiếp của các bên tranh chấp mà còn liên quan đến lợi ích của Nhà nước. Bởi vì trước hết, khi có tranh chấp, các bên không thể thực hiện các quyền của mình, do đó ảnh hưởng đến việc thực hiện nghĩa vụ của Nhà nước.
• Đất có mục đích sử dụng khác nhau mà các nhà lập pháp gọi là mục đích sử dụng đất và loại đất. Tranh chấp đất đai nên bao gồm các bên khác nhau của tranh chấp. Điều này dẫn đến tranh chấp đất đai cần được giải quyết nhanh chóng và tích cực để đảm bảo quyền lợi của các bên, tránh tình trạng kéo dài, có tổ chức và đông đúc.

Các loại tranh chấp đất đai phổ biến

Tranh chấp quyền sử dụng đất

• Tranh chấp giữa người sử dụng đất về ranh giới giữa các khu vực đất được phép sử dụng và quản lý. Tranh chấp như vậy thường là một bên tự nguyện thay đổi hoặc vì cả hai bên không thể xác định lẫn nhau;
• Tranh chấp về quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất gắn liền với quan hệ thừa kế tài sản gắn liền với đất; quan hệ ly hôn giữa vợ chồng;
• Thu hồi đất, tài sản trên đất của người thân trong thời gian qua, thông qua việc điều chỉnh đất đã được giao cho người khác;
• Tranh chấp giữa đồng bào dân tộc thiểu số địa phương và người dân đề xuất xây dựng khu kinh tế mới; mối quan hệ giữa người dân địa phương và trang trại, lâm trường và các tổ chức sử dụng đất khác.

Tranh chấp quyền và nghĩa vụ phát sinh trong quá trình sử dụng đất

Nếu một bên vi phạm, cản trở bên kia thực hiện quyền của mình hoặc không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình cũng có thể dẫn đến tranh chấp. Thông thường có một số tranh chấp:

• Tranh chấp phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng quyền sử dụng đất;
• Tranh chấp bồi thường giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng.

Tranh chấp sử dụng đất

Đây là một tranh chấp ít phổ biến hơn có liên quan gì đến việc xác định mục đích sử dụng đất? Thông thường những tranh chấp này đều có lý do để giải quyết, vì trong quá trình giao đất cho chủ đầu tư, Nhà nước đã xác định mục đích sử dụng đất thông qua quy hoạch sử dụng đất. Tranh chấp giữa đất nông nghiệp, đất trồng lúa và đất nuôi tôm, giữa đất cà phê canh tác và vườn cao su so với việc Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất; giữa đất ở Vành Đai Hòa và đất ở… Trong quá trình giao đất, quy hoạch sử dụng đất.

Nguyên nhân của tranh chấp đất đai

Nguyên nhân khách quan

Trong thực tế, trong giao dịch thực tế ngày nay, đất đai có giá trị rất cao và là một tài sản có giá trị cho nhiều gia đình. Hiện nay, khi nền kinh tế nước ta phát triển mạnh mẽ, Nhà nước thực hiện cải cách ruộng đất, giao quyền sử dụng đất cho cá nhân, cơ quan, tổ chức. Trong trường hợp này, có tranh chấp giao dịch như chuyển nhượng đất đai, thế chấp, tặng quà giữa người sử dụng đất và người khác…

Các chính sách, luật đất đai và chính sách liên quan đến đất đai của trung quốc trong những năm gần đây không nhất quán và không đồng bộ. Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cùng với những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường, xã hội xuất hiện nhiều mâu thuẫn, trong khi chính sách, pháp luật về đất đai trong thời gian qua của chúng ta chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội, chưa đủ hiệu quả trong quản lý đất đai.

Ngoài ra còn có nguyên nhân lịch sử. Khi nước ta chuyển từ nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa theo quy hoạch của trung ương, quan liêu và trợ cấp, mối quan hệ pháp lý đất đai phong phú, đa dạng và phức tạp trở nên đa dạng và phức tạp hơn.

Trong thời gian qua, hoạt động nâng cao nhận thức của người dân về quản lý, sử dụng đất đai chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiều người vẫn chưa biết vị trí, vai trò của Tòa án trong giải quyết vấn đề. Nhiều giao dịch viết tay, thiếu tính hợp pháp.

Nguyên nhân chủ quan

• Về cơ chế quản lý: Việc điều chỉnh, điều chỉnh luật đất đai ở nước ta thời gian qua chưa chặt chẽ, triệt để. Nhà nước quản lý đất đai chưa chặt chẽ. Cơ chế cũ của trung quốc sẽ hình thành nhiều trường hợp phức tạp trong việc giải quyết tranh chấp, bao gồm cả tranh chấp đất đai. Nhiều tranh chấp kéo dài và không được xử lý triệt để. Cơ quan quản lý đất đai quá nhiều, dẫn đến tình trạng “người cha chung không ai khóc” khi xảy ra sự cố, đổ lỗi cho nhau.
• Về pháp luật và chính sách đất đai: Luật Đất đai Việt Nam vẫn còn những nội dung chưa phù hợp với thực tiễn của Nhà nước; đặc biệt là quy định của Nhà nước về bồi thường thu hồi đất; quy định về thời hạn sử dụng đất; quy định hạn ngạch giao đất nông nghiệp… Chính sách bảo vệ đất nông nghiệp (đặc biệt là đất trồng lúa ổn định) được thực hiện và chính sách phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao và khu đô thị mới… Nó cũng cho thấy sự không nhất quán và không tương thích.
• Về công vụ liên quan đến đất đai của cán bộ, công chức: Từ đặc điểm quản lý nhà nước về đất đai cho thấy công tác cán bộ còn hạn chế, năng lực cán bộ còn thấp, nhiều vấn đề, chưa thực sự phát huy vai trò gương mẫu.

Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai

• Tranh chấp về quyền sử dụng đất và tranh chấp tài sản gắn liền với đất của các đương sự có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc một trong các văn bản quy định tại Điều 100 Của Luật Đất đai do Tòa án nhân dân giải quyết. Trường hợp đương sự không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc các văn bản quy định khác thì đương sự có thể kiến nghị lên Ủy ban nhân dân cơ quan có thẩm quyền để giải quyết tranh chấp hoặc khởi kiện ra Tòa án. quy định của Bộ luật Dân sự.